Omnis mundi creatura | Quasi Liber et pictura | Nobis est speculum |
Nostrae vitae, nostrae mortis | Nostri status, nostrae sortis | Fidele signaculum
Alanus z Lille, Rhythmus de incarnatione Christi, PL 210, 579A
Dlaczego speculum philosophiae? Co znaczy speculum? Jakie rodzi skojarzenia i do czego w końcu nas odnosi termin speculum? Strona jest poświęcona zasadniczo myśli starożytnej i średniowiecznej, dlatego zasadnym będzie posłużyć się paradygmatem platońsko-orygenesowskim dla wyjaśnienia tej nazwy.
Tradycja platońska rozróżnia w człowieku ciało, duszę i ducha. Ten podział zakłada pewną hierarchię, w której człowiekiem prawdziwym jest duch – τὸ λογιστικόν. W sposób analogiczny egzegeci wczesnochrześcijańscy, jak np. Orygenes, rozróżniali trzy sensy i trzy rodzaje rozumienia Pisma Świętego: 1) sens somatyczny – to sens literalny, historyczny; 2) sens psychiczny – to znaczenie moralne; 3) sens pneumatyczny – to sens mistyczny, odsyłający nas do innej, niebieskiej rzeczywistości. Trochę poważnie, a trochę żartem spróbujemy wyinterpretować znaczenie nazwy naszej strony – speculum philosophiae – posługując się takim właśnie schematem.
Studia w Katedrze Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej KUL
Dlatego też nie powinniśmy stronić o filozofii, jeżeli ona jest, jak sądzimy, posiadaniem i uprawianiem mądrości, a mądrość jest najlepszym ze wszystkich dóbr; i jeżeli w pogoni za korzyścią materialną narażamy się na niebezpieczeństwo płynąc aż do Słupów Heraklesa, to tym bardziej nie powinniśmy lękać się trudów i kosztów w dążeniu do mądrości.
Arystoteles, Zachęta do filozofii, frg. 53, tłum. K. Leśniak
