Speculum philosophiae

Mikołaj z Kuzy urodził się w 1401 roku w małej wiosce Kues nad Mozelą. Niegdyś podejrzewano, że ojciec posłał go na naukę do szkoły braci wspólnego życia w Deventer, związanej z ruchem devotio moderna.

Deventer

Obecnie jednak uczeni kwestionują te przypuszczenia, a za pierwsze pewne miejsce edukacji młodego Mikołaja uważa się uniwersytet w Heidelbergu, gdzie Kuzańczyk studiował w 1416 roku sztuki wyzwolone.

Uniwersytet w Heidelbergu

W latach 1417-1423 Mikołaj przebywał w Padwie, uzyskując tytuł doktora prawa kanonicznego.

Padwa

W 1425 roku studiował na Uniwersytecie Kolońskim, gdzie zetknął się z myślą Heimeryka de Campo, kontynuatora tradycji Alberta Wielkiego.

Kolonia

Po zakończeniu studiów Mikołaj powrócił w rodzinne strony i objął funkcję sekretarza arcybiskupa Trewiru Ottona von Ziegenhein. Po jego śmierci w 1430 roku Kuzańczyk działał na rzecz mianowania jego następcą Ulricha von Manderscheid w sporze z wyznaczonym przez papieża Rabanem z Helmstadt. Spór trwał osiem lat aż do śmierci Ulricha w 1438 roku.

Trewir

W 1427 roku Mikołaj otrzymał nominację na stanowisko dziekana kapituły przy kolegiacie św. Floriana w Koblencji.

Koblencja

W 1431 roku rozpoczął się sobór w Bazylei, podczas którego Kuzańczyk reprezentował interesy biskupa trewirskiego. Ponadto zajmował się dialogiem z husytami oraz wszedł w skład soborowej komisji do spraw wiary. Brał udział w podkomisji obradującej nad papieską bullą o podporządkowaniu soboru, która została uznana za niezadowalającą.

Bazylea

Chociaż podczas soboru w Bazylei Mikołaj reprezentował stanowisko koncyliarystyczne, to w ciągu następnych lat na tyle mocno zaangażował się w obronę interesów papiestwa, że zyskał sobie przydomek „Herkulesa Eugeniusza” (mowa o papieżu Eugeniuszu IV). W 1438 roku papież wysłał Kuzańczyka z misją legacką do Konstantynopola w celu uzyskania poparcia cesarza i patriarchy dla działań papiestwa. Poselstwo zakończyło się pomyślnie, a dla Mikołaja o tyle szczególnie, że wrócił z greckimi rękopisami i szczególnym doświadczeniem. W drodze powrotnej do Wenecji przeżył iluminację, podczas której otrzymał „dar jakiś z niebios, od Ojca świateł”.

Konstantynopol

W latach czterdziestych piętnastego wieku Mikołaj z Kuzy aktywnie działał jako polityk i człowiek Kościoła. Podróżował po Niemczech, usiłując zyskać poparcie książąt niemieckich dla papieża, nadszarpnięte w wyniku kolejnej schizmy, do której doszło na skutek elekcji antypapieża Feliksa V. Być może częściowo dzięki jego staraniom zawarto w 1448 roku korzystny dla Eugeniusza konkordat wiedeński.

Wiedeń

Pod koniec 1450 roku Mikołaj z Kuzy wyruszył w podróż legacką, związaną z odpustami roku jubileuszowego. Podczas kilkunastu miesięcy podróży Kuzańczyk odwiedził kilkadziesiąt niemieckich i niderlandzkich miast, głosząc kazania i wzywając do reformy, a także ingerując w lokalne problemy. Mediował w miejscowych konfliktach, występował przeciwko nadużyciom związanym z rzekomymi cudami eucharystycznymi, nakazywał wieszać w kościołach duże drewniane tablice (tzw. ścienne katechizmy), na których wypisywano po niemiecku teksty podstawowych modlitw.

Moguncja

Aschaffenburg

Hildesheim. Tutaj z polecenia Kuzańczyka zawieszono w kościele drewnianą tablicę z tekstami modlitw w języku niemieckim (tzw. Vaterunsertafel).

Magdeburg. Na głównym placu w mieście ustawiono dla Kuzańczyka ambonę ozdobioną złotym brokatem, co miało symbolizować „złoty” rok jubileuszowy.

W 1452 roku Kuzańczyk udał się do Tyrolu, aby objąć tam biskupstwo w Brixen. Na skutek tej nominacji doszło do konfliktu z księciem Zygmuntem Tyrolskim. Ponadto starania biskupa, aby uporządkować sprawy materialne diecezji, wywołały niezadowolenie wśród lokalnej szlachty. Natomiast próba reformy diecezji spotkała się ze stanowczym oporem w środowiskach zakonnych.

Brixen

Trudności, których apogeum było uwięzienie Kuzańczyka w zamku Bruneck, doprowadziły do jego wyjazdu do Rzymu, gdzie papież Pius II mianował go w 1459 roku wikariuszem generalnym. 

Rzym

W latach sześćdziesiątych Kuzańczyk zaczął stopniowo wycofywać się z życia politycznego. Na jakiś czas związał się z Orvieto, gdzie próbował organizować miejską sieć szpitali. W 1464 roku papież wezwał go do Ankony w związku z planowaną krucjatą przeciw Turkom. Kuzańczyk nie dotarł jednak na miejsce. Zmarł w Todi 11 sierpnia 1464 roku. Pochowano go w kościele św. Piotra w Okowach w Rzymie.

Nagrobek Mikołaja z Kuzy

Wszystkie grafiki we wpisie pochodzą z wystawy „Nikolaus von Kues. Stationen auf dem Lebensweg” w Bernkastel-Kues.