Speculum philosophiae

 W dniach od 19 do 20 października 2016 szacowne mury Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk gościły uczestników konferencji zorganizowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Adama Mickiewicza i Polskie Towarzystwo Filozoficzne z okazji obchodów 2400 lecia urodzin Arystotelesa. Pomysłodawcą i organizatorem przedsięwzięcia pod znamiennym tytułem Z powrotem do Arystotelesa był profesor Marian Wesoły, a uczestniczyli w nim przedstawiciele środowisk uniwersyteckich z całej Polski.

 Organizatorzy przyjęli bardzo ciekawą konwencję prowadzenia obrad: przed południem i po południu najpierw wygłaszane były wszystkie przewidziane w programie referaty, a dopiero potem następowała dyskusja dotycząca wszystkich wystąpień. Dzięki takiemu ułożeniu programu w dyskusji swobodnie można było poruszyć wszystkie zagadnienia budzące zainteresowanie, wątpliwości, czy nawet sprzeciw.

Jeśli temperatura dyskusji mogłaby być miarą aktualności myśli Stagiryty, to trzeba powiedzieć, że wciąż po tylu wiekach można uznać tę filozofię za źródło wielu inspiracji, ale również problemów, które wciąż czekają na rozwiązanie. Kwestie sporne dotyczyły wielu wymiarów interpretacyjnych od problemów związanych z przekładem na język polski poszczególnych terminów po sposób odczytania całości doktryny i możliwości odniesienia jej do zagadnień współczesnych.

Referaty, jakie wygłosili uczestnicy spotkania skupiły się głównie wokół zagadnień logiczno–retorycznych oraz etyczno–politycznych, choć zostały też poruszone inne wątki związane z doktryną Stagiryty. Część prelegentów podjęła się zadania pokazania związków między pewnymi wątkami myśli Arystotelesa a filozofią nowożytną czy współczesną. Pojawiły się również przykłady współczesnego użycia tej teorii w naukach społecznych, co może być argumentem za trwałą wartością nauki Arystotelesa. Trzeba jednak zauważyć, że najbardziej sporne okazały się problemy logiczne i etyczne.

Duże nadzieje na rozwój badań nad filozofią Stagiryty wzbudza uczestnictwo w konferencji młodszych przedstawicieli środowiska naukowego, którzy próbowali nie tylko zrekonstruować pewne wątki etyki Arystotelesa, ale również pokazać nowożytne zainteresowanie tą filozofią.

Motywem spajającym niejako w całość wszystkie wystąpienia było niezwykłe odkrycie archeologów greckich: w Stagirze, rodzinnym mieście Arystotelesa, odnaleziono grób Filozofa. Obraz niezwykłego miejsca położonego nad morzem Egejskim, miejsca, w którym urodził się Arystoteles, towarzyszył uczestnikom przez całą konferencję.

Program konferencji:

19 październik 2016

SESJA PRZEDPOŁUDNIOWA (9.15-13.00)

1) Dr Tomasz Tiuryn
Język i znaczenie w filozofii Arystotelesa. Rozważania na marginesie
Peri hermeneias

2) Dr Tomasz Albiński

O problemie kwadratu logicznego dla sylogistyki modalnej Arystotelesa

3) Dr hab. Mikołaj Domaradzki
Problem wieloznaczności w dialektyce Arystotelesa. Filologiczno-filozoficzna
rekonstrukcja Top. 1.15.

4) Dr Andrzej Stefańczyk, Dr hab. Marek Lechniak
Entymemat w teorii retoryki Arystotelesa

5) Mgr Aleksandra Mathiesen

Logos – ethos – pathos. Środki przekonywania w retoryce Arystotelesa

6) Prof. dr hab. Krystyna Tuszyńska
Arystotelesowska definicja tragedii (Poet.1449 b 24-28) a definicja sofisty
Gorgiasza (DK 82B23) w kontekście relacji dramaturg – widz.

7) Dr Iwona Wieżel

Arystoteles jako prekursor badań narratologicznych (Poet. 1450b)

SESJA POPOŁUDNIOWA (14.30-19.00)

1) Dr Paweł Bleja

«O dobru orzeka się wielorako» – Z powrotem do agathologii Arystotelesa

2) Dr Leszek Skowroński
O braku moralności w etyce Arystotelesa

3) Dr Maciej Smolak

Problematyka odpowiedzialności w etyce Arystotelesa

4) Dr hab. Wiesława Sajdek

„Istota państwowa”, „istota społeczna”, czy „zwierzę stadowe”?
Definicja człowieka w kontekście Polityki Arystotelesa.

5) Dr Małgorzata Budzowska
Emocje w procesie decyzyjnym według Arystotelesa

6) Dr hab. Monika A. Komsta
Jedność księgi XII Metafizyki Arystotelesa w świetle analiz Temistiusza.
Bóg jako intelekt.

7) Prof. dr hab. Marian A. Wesoły
Co było podstawą dla filozofii Arystotelesa?

20 październik 2016

SESJA PRZEDPOŁUDNIOWA (9.00-13.00)

1) Dr Magdalena Jaworska-Wołoszyn
Arystotelesa zaginiony Sympozjon, czyli o winopiciu. Treść ocalałych świadectw
i fragmentów.

2) Dr Imelda Chłodna-Błach

Rola wielkoduszności u Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu

3) Dr Martyna Koszkało
Różnica między racjonalnymi a irracjonalnymi potencjami (Arystoteles Metafizyka 1046b) oczami Jana Dunsa Szkota

4) Dr Damian Kokoć

Awerroes i esencjalna reinterpretacja metafizyki Arystotelesa

5) Lic. Marcin Śrama

Recepcja logiki arystotelesowskiej w Dialektyce Johannesa Caesariusa

6) Dr Joanna Miksa

Arystoteles i Kant o roli wychowania w życiu moralnym podmiotu

7) Mgr Marek Błaszczyk

Arystotelesa koncepcja przyjaźni a współczesne filozoficzne teorie miłości

8) Mgr Joanna Dobrzycka

Cnoty według Arystotelesa w ujęciu Alasdaira Macintyre’a

SESJA POPOŁUDNIOWA (14.30-19.00)

1) Prof. dr hab. Piotr Jaroszyński

Arystoteles wobec trzech koncepcji retoryki

2) Dr Krzysztof Kiedrowski

Metafizyczne podstawy psychologii poznania Arystotelesa

3) Prof. dr hab. Danilo Facca
Aristoteles i mind-body problem

4) Dr hab. Piotr W. Juchacz

Inspiracje Arystotelesowe: zbiorowa mądrość obywateli jako źródło legitymizacji władzy politycznej

5) Dr Piotr Makowski

Wątki arystotelesowskie w prakseologii Tadeusza Kotarbińskiego

6) Dr Andrzej W. Nowak
Czasoprzestrzenne uwarunkowanie – phronesis wg. Arystotelesa a zwrot
ontologiczny we współczesnych studiach nad nauką i techniką

7) Cyprian Gawlik

Pojęcie prawdy u Arystotelesa w świetle fenomenologicznej interpretacji Martina Heideggera