Anzelm z Canterbury, O zgodności przedwiedzy, predestynacji i łaski Bożej z wolną wolą. Fragmenty filozoficzne, przekład, wprowadzenie i komentarze Andrzej P. Stefańczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016.
W kontekst moich zainteresowań filozoficznych i prowadzonych prac badawczych wpisuje się przekład dwóch pism Anzelma z Canterbury w wydaniu dwujęzycznym łacińsko – polskim z moim obszernym Wprowadzeniem (s. 10 – 61) i komentarzami. Przedmiotem pierwszego dzieła jest kluczowy dla uchwycenia specyfiki proponowanego przez Anzelma rozwiązania jednej w najważniejszych aporii myśli chrześcijańskiej, a mianowicie uzgodnienia Bożej przedwiedzy i predestynacji z wolnością woli człowieka. Temat ten, tkwiący implicite w całej tradycji chrześcijańskiej, został z całą jaskrawością pokazany przez św. Augustyna, który w różnych okresach rozwiązywał go odmiennie, w fazie początkowej swojej drogi intelektualnej pisząc apologię wolności woli, a u schyłku życia akcentując mocniej przedwiedzę i predestynację. W tę dyskusję włącza się Anzelm ze swoją rozprawą De concordia, nawiązując twórczo do O wolności woli Augustyna, i stara się pokazać, w jaki sposób można ocalić wolność człowieka, nie negując zarazem przemożnego wpływu Boga na świat, którego formą działania na człowieka jest łaska, a w szczególności predestynacja.
Fragmenty filozoficzne z kolei stanowią coś z pierwotnego szkicu niedokończonego większego dzieła w formie dialogu, którego przedmiotem miały być, kluczowe dla wspomnianego wyżej problemu, pary pojęć: moc-niemoc, możliwe-niemożliwe, konieczność-wolność. Rozważania nad właściwym znaczeniem tych kategorii można odczytać jako próbę zarysowania ogólno-filozoficznego tła problemu wolności woli przeciwstawionej Bożym relacjom do świata, a także jako próbę wypracowania narzędzi koniecznych najpierw do jego precyzyjnego sformułowania, a następnie do jego rozwiązania. Razem te dwa dzieła umożliwiają wgląd w Anzelmiańską wizję rozwiązania jednego z największych napięć dręczących od wewnątrz chrześcijański obraz człowieka i jego relacji do Boga, jak też Boga i Jego relacji do człowieka. Analizując zatem pracę Anzelma, w tym w szczególności Fragmenty filozoficzne, uwzględnić należy dwie rzeczy: 1) próbę uzgodnienia doktryny chrześcijańskiej z danymi rozumu, czyli w tym przypadku języka Pisma Świętego i logiki arystotelesowsko – boecjańskiej, 2) i co się z tym wiąże usiłowanie stworzenia nowego języka albo nowej aparatury pojęciowej i logicznej odpowiedniej do interpretacji czy egzegezy doktryny chrześcijańskiej. Podkreślenia wymaga tu fakt, że projekt Anzelma konstruowany w Fragmentach filozoficznych można uznać za pionierski dla współczesnych logik deontycznych, a w szczególności dla logik sprawstwa (logic of agency), co starałem się pokazać w swoich komentarzach szeroko korzystając z dorobku współczesnych twórców i badaczy wyżej wymienionych logik, jak Sara Uckelman, Desmond Henry i inni.
W kontekst moich zainteresowań filozoficznych i prowadzonych prac badawczych wpisuje się przekład dwóch pism Anzelma z Canterbury w wydaniu dwujęzycznym łacińsko – polskim z moim obszernym Wprowadzeniem (s. 10 – 61) i komentarzami. Przedmiotem pierwszego dzieła jest kluczowy dla uchwycenia specyfiki proponowanego przez Anzelma rozwiązania jednej w najważniejszych aporii myśli chrześcijańskiej, a mianowicie uzgodnienia Bożej przedwiedzy i predestynacji z wolnością woli człowieka. Temat ten, tkwiący implicite w całej tradycji chrześcijańskiej, został z całą jaskrawością pokazany przez św. Augustyna, który w różnych okresach rozwiązywał go odmiennie, w fazie początkowej swojej drogi intelektualnej pisząc apologię wolności woli, a u schyłku życia akcentując mocniej przedwiedzę i predestynację. W tę dyskusję włącza się Anzelm ze swoją rozprawą De concordia, nawiązując twórczo do O wolności woli Augustyna, i stara się pokazać, w jaki sposób można ocalić wolność człowieka, nie negując zarazem przemożnego wpływu Boga na świat, którego formą działania na człowieka jest łaska, a w szczególności predestynacja.
Fragmenty filozoficzne z kolei stanowią coś z pierwotnego szkicu niedokończonego większego dzieła w formie dialogu, którego przedmiotem miały być, kluczowe dla wspomnianego wyżej problemu, pary pojęć: moc-niemoc, możliwe-niemożliwe, konieczność-wolność. Rozważania nad właściwym znaczeniem tych kategorii można odczytać jako próbę zarysowania ogólno-filozoficznego tła problemu wolności woli przeciwstawionej Bożym relacjom do świata, a także jako próbę wypracowania narzędzi koniecznych najpierw do jego precyzyjnego sformułowania, a następnie do jego rozwiązania. Razem te dwa dzieła umożliwiają wgląd w Anzelmiańską wizję rozwiązania jednego z największych napięć dręczących od wewnątrz chrześcijański obraz człowieka i jego relacji do Boga, jak też Boga i Jego relacji do człowieka. Analizując zatem pracę Anzelma, w tym w szczególności Fragmenty filozoficzne, uwzględnić należy dwie rzeczy: 1) próbę uzgodnienia doktryny chrześcijańskiej z danymi rozumu, czyli w tym przypadku języka Pisma Świętego i logiki arystotelesowsko – boecjańskiej, 2) i co się z tym wiąże usiłowanie stworzenia nowego języka albo nowej aparatury pojęciowej i logicznej odpowiedniej do interpretacji czy egzegezy doktryny chrześcijańskiej. Podkreślenia wymaga tu fakt, że projekt Anzelma konstruowany w Fragmentach filozoficznych można uznać za pionierski dla współczesnych logik deontycznych, a w szczególności dla logik sprawstwa (logic of agency), co starałem się pokazać w swoich komentarzach szeroko korzystając z dorobku współczesnych twórców i badaczy wyżej wymienionych logik, jak Sara Uckelman, Desmond Henry i inni.
