Jeżeli Bóg istnieje…Wolność człowieka a hipoteza teistyczna. Studia i eseje, red. Andrzej P. Stefańczyk, TN KUL, Lublin 2018:
i. Wprowadzenie, s. xv-xxxii.
ii. Nauka o predestynacji Gottschalka z Orbais, s. 55-72.
iii. Moc Boga a wolność istot rozumnych według Anzelma z Canterbury: Czy upadek diabła jest wolny czy konieczny?, s. 99-118.
iv. Tomasz z Akwinu o predestynacji i przyczynowaniu Boga: wola, wiedza, łaska Boga, s. 137-166.
v. Boże przyczynowanie a wolna wola – L. de Molina vs D. Banez: Zarys kontrowersji między tomizmem a molinizmem w XVI wieku, s. 239-270.
vi. Luis de Molina – wolność człowieka a wiedza Boga: Doktryna scientia media, s. 271-298.
Książka stanowi kontynuację dużego tomu przekładów, dotyczących Bożej wszechwiedzy i ludzkiej wolności, wydanych pod tym samym tytułem. Tom stanowi rodzaj zapisu wielkiej debaty zarówno w dziejach filozofii, jak i we współczesnej refleksji filozoficznej na temat tego, czy wobec praw natury albo Boga, różnie rozumianego, i stojąc przed trybunałem rozumu, możemy twierdzić, że jesteśmy wolni i mamy wolność wyboru. Liczne teksty wydane w pierwszym tomie w przekładzie polskim stały się podstawą analiz i inspiracji w tomie drugim. Taka równoległość stanowi uzupełnienie dzieła translatorskiego z pierwszej książki studiami zamieszczonymi w książce niniejszej. Niniejszy tom studiów ma nawet szerszy zasięg i stanowi przegląd wielkiej liczby klasycznych ujęć tej problematyki.
W pierwszej części tomu znajdują się opracowania dotyczące historii filozofii (od św. Augustyna do końca XVIII wieku), a w drugiej – badania nad myślą współczesną. „Wstęp” do tego tomu wyraźnie stwierdza, że kwestia ludzkiej wolności ma doniosłe znaczenie w kontekście ekspansji współczesnych nurtów naturalistycznych, które de facto pozbawiają człowieka wolności, a zatem i odpowiedzialności. Analiza rozmaitych stanowisk filozoficznych pozwala ten problem podjąć kompetentnie i uniknąć wielu aporii logicznych, jak również metafizycznych i antropologicznych, które wydają się powstawać w refleksji nad wszechwiedzą Boga i wolnością człowieka. Przeciwny z kolei do naturalizmu jest teologiczny fatalizm, który zakłada, że Bóg przewidział, a więc zdeterminował odwiecznie wszystkie zdarzenia z przyszłości.
Współczesne analizy logiczne dotyczące zdań na temat przyszłości nie tylko wymagają sporej wnikliwości i sumiennego odróżnienia podobnych z pozoru stanowisk, ale wykazują ponadto wiele podobieństw do badań toczonych już w logice średniowiecznej. Logika ta jawi się w badaniach historyków jako dziedzina wiedzy stojąca bardzo wysoko, zwłaszcza w XIII i XIV stuleciu.
Podobnie, jak w przypadku wcześniejszego tomu (przekładów), lektura zbioru omawianych tu artykułów wprowadza nas w bogaty obszar rozważań nad problemami, które tworzą katalog najistotniejszych kwestii z zakresu filozofii języka, logiki (również wielowartościowej), ludzkiej woli i wolności, przyczynowości, naturalizmu, determinizmu, koncepcji wolności i Bożej wszechmocy, przedwiedzy, predestynacji i innych. Debaty na te tematy przyczyniły się do znacznego pogłębienia, rozwoju i wyrafinowania różnych nurtów filozoficznych od starożytności (św. Augustyn) i wczesnego średniowiecza aż do XXI wieku.
