Polska ikona. Bizantynizujące polichromie
Ukrzyżowanie, Michałów 2013, wyk. N. Oniśko
Grabarka i Jabłeczna, historyczne miejsca prawosławnego monastycyzmu w Polsce, otrzymały ostatnio nowy rospis czyli nowe ścienne malarstwo, utrzymane w bizantyńskim stylu. Sztuką religijną znajdującą się dziś w wielu polskich cerkwiach są pamiątki rosyjskiego XIX wiecznego prawosławia, które lubi ikonę sentymentalną, pełną uczuciowości i podniosłego nastroju. Natomiast polichromie autorstwa Natalii Oniśko i Macieja Leszczyńskiego odsuwają na bok rosyjską tradycję i sięgają wprost do źródeł malarstwa bizantyńskiego. Zachowują kanoniczne kompozycje, nienaturalistyczną stylistykę eksponującą światło, geometryzację i umowność przedstawienia, lecz jednocześnie eksponują klasyczną harmonię barw i kreślą duchowe życie w obliczach Zbawiciela i świętych.
Polichromie 2015, Grabarka, wyk. N. Oniśko, M.Leszczyński
Współczesna polska ikonografia trzyma się sztywno reguł podziału architektonicznej przestrzeni, której filozoficzno-teologiczną interpretację znajdziemy w Mistagogii Maksyma Wyznawcy. Sklepienie jest symbolem nieba i hierarchii niebiańskiej, dlatego wyobrażone są na nim chóry anielskie; centralne miejsce sklepienia, które odpowiada kopule w świątyniach kopułowych, jest zarezerwowane dla Chrystusa Pantokratora, Wszechwładcy świata, który rządzi światem widzialnym i niewidzialnym. We wschodniej części ołtarzowej przedstawia się Komunię Apostołów, kompozycję nawiązującą do uczty eucharystycznej.
Kompozycja Komunii Apostołów, w trakcie prac malarskich, Grabarka 2015, wyk. N. Oniśko, M.Leszczyński
Malarstwo ikonowe w Polsce, chociaż powtarza te same, istniejące od ponad tysiąca lat, kompozycje i sposoby malowania, to jednak jest wyrazem żywej religijnej sztuki, która przywraca nam późnoantyczną i bizantyńską estetykę, odkrywa zapomniany świat średniowiecznych idei.
Chrystus Acheiropoietos, Jabłeczna 2016, wyk. N. Oniśko
Anna Palusińska